Doğu Anadolu Volkanizması (Iğdır-Ağrı) Jeoturizm Potansiyeli ve UNESCO Süreci Toplantısı

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Aktüel Jeoloji Araştırmaları Birimi tarafından yürütülen ve 2021 yılında başlayan Ağrı Dağı, Tuzluca ilçesi, Iğdır, Ağrı İlleri ve yakın çevresini içine alan geniş bir coğrafyada sürdürülen Türkiye Jeolojik Miras Araştırmaları Projesi kapsamında gerçekleştirilen “Doğu Anadolu Volkanizması (Iğdır-Ağrı) Jeoturizm Potansiyeli ve UNESCO Süreci Toplantısı" Iğdır Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir.

Iğdır Valiliği, Tuzluca Belediye Başkanlığı, UNESCO Türkiye Milli Komisyonunun paydaş olarak düzenlediği toplantı kapsamında 24 Eylül 2023 tarihinde Iğdır Valisi Ercan Turan, Maden Tetkik Arama Genel Müdürü Vedat Yanık ve beraberindeki ekibin yanı sıra Iğdır Üniversitesi rektörü Prof.Dr. Mehmet Hakkı Alma, UNESCO Türkiye Milli Komisyon Başkan Vekili Prof. Dr. Nizamettin Kazancı ve Tuzluca Belediye Başkanı Ahmet Sait Sadrettin TÜRKAN’ın da beraberinden olduğu heyet Ağrı Dağı’nın kuzeyinde bulunan Yenidoğan Köyü’üne teknik gezi gerçekleştirdi.

25 Eylül 2023 tarihinde Iğdır Üniversitesi Karaağaç Kampüsü’nde 15 Temmuz Şehitler konferans salonunda açılış konuşmaları ve bilimsel sunumlar ile devam eden toplantı 26 ve 27 Eylül 2023 tarihlerinde Tuzluca, Kervansaray ve İshakpaşa Sarayı’na teknik gezi ile sona erdi.
Doğal ve kültürel bir varlık olarak nitelendirilen Ağrı Dağı’nın 2004 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla Milli Park olarak ilan edilmesinden sonra yakın gelecekte muhtemel bir jeopark olarak ilan edilmesinin ilk adımı olarak değerlendirilen bu toplantı, Ağrı Dağı’nın dünyada tanınırlığına önemli bir katkı sunması beklenmektedir. Uluslararası bir öneme sahip olan Ağrı Dağı’nın yanı sıra eşsiz güzellikteki Tuzluca Tuz Mağaraları, bölgenin coğrafi görünümüne damgasını vuran Gökkuşağı Tepeleri’nin sahip olduğu zengin turizm özellikleri büyük öneme sahiptir. Koruma, sürdürülebilir kalkınma ve toplum katılımının ortaklaşa uygulanabildiği alanlar olmaları nedeniyle büyük bir önem atfedilen UNESCO Küresel Jeopark ağına Ağrı Dağı ve yakın çevresinin dahil edilmesi bölgenin sahip olduğu jeolojik mirasın korunması ve geliştirilmesinin önemli adımlarından biri olarak görülmektedir.

Iğdır Valisi Ercan Turan’ın “Doğu Anadolu Volkanizması (Iğdır-Ağrı) Jeoturizm Potansiyeli ve UNESCO Süreci Toplantısı" ile bölgeye yönelik kurumsal bir ilginin başladığının somut bir işareti olarak değerlendirdiği bu toplantı, yakın gelecekte ildeki yerel ve diğer kamu kurumları gibi paydaşlarının dahil edilerek gerekli çalışmaların bir an önce başlatılacağını vurgulamıştır. Bu çalışmada emeği geçen bütün kurumlara teşekkür eden Turan, "Birlik ve beraberlikte rahmet var. Biz, birlik ve beraberliğimizi sağlayıp güzel işlere odaklanırsak bu ilde kalkınmanın en güzel örneğini dünyaya göstermiş oluruz." dedi. “Turizm bacasız fabrikadır. Turizm değerleri açısından da bölgemizin en önemli merkezlerinden bir tanesi Iğdır’dır. Türkiye’nin en büyük buzulu ve 14 tane volkanik alandan bir tanesi buradadır. Bu yönden bakıldığında doğa olaylarıyla birleştiği zaman müthiş imkânlar sunuyor. İlimizin bir başka zenginliği de Tuz Mağaralarıdır. Özelikle sağlık açısından Iğdır Üniversitesinin de önemli araştırmaları var. İnşallah bu potansiyeller farklı fırsatları önümüze getirecek.” Konuşmalarını tamamladı.

MTA Genel Müdürü Vedat Yanık ise MTA'nın Türkiye'nin yeraltı zenginlikleri araştırma ve bilimsel çalışmalar gerçekleştirme konusunda öncü rol oynadığını belirtti. Iğdır içerisinden önemli volkanik alanların bulunduğunu hatırlatan Yanık, "Küresel ısınma ve çevre kirliliğinin alarm verdiği günümüzde nüfus artışı ve hızlı yapılaşma nedeniyle doğal yaşam alanlarımız hızla yok olmaya devam ediyor. Bu nedenle 'jeoturizm' ve 'jeopark' gibi kavramlar dünyamızın oluşum sırasındaki yapıları gelecek nesillere aktarma konusunda büyük önem taşıyor. Aynı zamanda alternatif turizm açısından popülerleşmektedir." ifadelerini kullandı.
Dünyada jeolojik yapıların turizm açısından önemine vurgu yapan Yanık, şunları kaydetti:
"Jeolojik miras alanlarının insanlığın ortak değerlerinden olduğu gün geçtikçe kabul görmektedir. Bu proje çalışmaları ile Iğdır ve Ağrı illeri çalışma kapsamına alınmış ve bölgenin jeositleri belirlenmiştir. Jeolojik oluşum süreçleri açısından enderlik sunan, estetik güzelliği olan, jeoturizm açısından iyi korunmuş yapılar ve alanlar tespit edilerek kayıt altına alınmıştır. Ağrı Dağı ve çevresi sahip olduğu değerler ile çok önem arz etmektedir." Diyerek konuşmalarını tamamladı.

UNESCO Türkiye Milli Komisyon Başkan Vekili Prof. Dr. Nizamettin Kazancı ise "Türkiye Cumhuriyeti Devleti 2000, 2002, 2017 ve 2022 yıllarında düzenlenen turizm şuralarında alınan önemli karar, turizmin kıyı bölgelerinden ülke içerisine yayılması için tedbir alınmasıdır. Devlet bu tedbirleri almıştır, bu manada teşvikler veriyor. Fakat 20 yıldır turizm kıyılardan ülke içlerine yayılmamışsa bunu gerek halk olarak gerekse yerel yönetimler olarak sorgulamamız lazım." şeklinde konuştu.
Iğdır Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Hakkı Alma da Doğu Anadolu Bölgesi'nin jeolojik kaynak bakımından zengin bir yapıya sahip olduğunu söyledi. Bölgede milyonlarca yılda oluşmuş kayaçların, lav akıntılarının ve bölgenin etnografik yapısının ve çeşitli medeniyetlerin bıraktığı mirasın Ülkemizi açık hava laboratuvarı haline getirdiğine vurgu yapmıştır. Konuşmalarına Anadolu sahip olduğu bu eşsiz kaynakları kendi başına birer eşsiz mirastır. Türkiye’nin en doğusunda bulunan Iğdır’ın Azerbaycan, İran ve Ermenistan’a komşu olması nedeniyle son derece stratejik bir konumdadır. Daha önemlisi Iğdır, Ağrı Dağı, Tuzluca ve yakın çevresindeki geniş doğa, tarihsel ve kültürel zenginliklere ev sahipliği yapmaktadır diye konuşmalarını tamamladı.

Tuzluca Belediye Başkanı Ahmet Sait Sadrettin TÜRKAN konuşmalarında “Ülkemizde bulunan eşsiz tabiat güzelliklerine sahip jeolojik miras alanlarından biri olan ve alanının büyük çoğunluğunun Iğdır İli içerisinde bulunan Ağrı Dağı ve çevresi jeolojik, ekolojik ve kültürel açıdan önem arz etmektedir. Tuzluca İlçesi ve Iğdır İlinin ekonomisinde düşünüldüğünde uluslararası ölçekte önem kazanan jeoturizm olgusu bölgeye pozitif yönde etki etmesi düşünülmektedir.”

Tuzluca ilçesinin kuzeyinde, ilçe merkezi sınırları içerisinde bulunan Tuz Mağaraları, 55 dönümlük bir alanı kaplamaktadır. Günlük 60 ton tuz üretilen Tuzluca Mağaralarını tarihte bu bölgeye hakimiyet kurmuş bir çok imparatorluk ve krallık tuz ihtiyacını karşılamak için kullanmış olmasına rağmen arkeolojik olarak bu bölgede yeterli çalışma bulunmamaktadır. Jeolojik açıdan dünya harikası olarak tanımlanan Çin’de bulanan Zhangye Danxia Jeolojik Parkı dünya çapında şöhrete kavuşan Gökkuşağı renklerini barındıran tepeleri ile ziyaretçi akınına uğramaktadır. Tuz Mağarası ve çevresinde gelecekte Tuzluca merkezli olması muhtemel bir Jeopark’ın ilk adımlarının sağlam atılması amacı ile Tuzluca Belediyesi olarak bu toplantının önemini dile getirip her türlü desteği vermekteyiz. Diyerek konuşmalarını tamamladı.

Yapılan konuşmaların ardından, UNESCO Türk Milli Komitesi’ni temsilen Prof. Dr. Nizamettin Kazancı, Genel Müdürlüğümüzden Jeoloji Yük. Mühendisi Korhan ÇAKIR, Arkeolog Devrim ERŞEN, Dr. Gökhan ATICI, Dr. Koray TÖRK, Iğdır Üniversitesi’nden Dr. Adem YULU ve Dr. Mehmet Ali SEVGİ isimli araştırmacıların sunumlarıyla devem etti.