Untitled Document

Kömür Arama Araştırmaları

Ülkemizde linyitin işletme ve aramalarına Cumhuriyetimizin kurulmasıyla gereken önemin verilmeye başlandığı bilinmektedir. Bu bağlamda 1927 yılında, Amasya-Çeltek, Yozgat-Yerköy, Kütahya-Tunçbilek-Değirimsaz ve Aydın-Nazilli-Girenez ocakları çalıştırılmaya başlanmış, 1935 yılında yer altı kaynaklarımızın araştırılmasıyla görevlendirilen MTA Genel Müdürlüğünün kurulmasıyla, programlı ve bilimsel bir şekilde kömür aramalarına geçilmiş olup, günümüzde de bu çalışmalar yoğun olarak devam etmektedir. 1939-1984 yılları arasında MTA tarafından 40.000 km² alanın detay etüdü yapılmış ve toplam 1.459.000 m sondaj yapılarak 117 adet Linyit sahası saptanmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 8,3 milyar ton linyit rezervi tespit edilmiştir. 1984-2004 yılları kömür aramacılığı açısından durağan bir dönem olarak geçmiştir.

 MTA tarafından 2005'te başlatılan yoğun kömür arama çalışmaları sonucunda MTA tarafından 2022 yılı sonu itibari ile toplam 3.469.787 metre sondaj yapılarak; 7 adedi büyük rezervli (Karapınar-Ayrancı, Eskişehir-Alpu, Afyon-Dinar, Tekirdağ-Malkara, İstanbul-Silivri, Edirne-Merkez-Meriç, Muş) olmak üzere 29 adet yeni kömür sahası keşfedilmiştir. 3 adet sahada ise, rezerv artışı sağlanmıştır. Ayrıca, Maden Kanunu gereği Buluculuğu alınamayan ancak kömür kaynağı belirlenen 8 adet kaynak kömür sahası da keşfedilmiştir.

Konya-Karapınar Sahasında 1,832 milyar ton
Trakya Çerkezköy Havzasında 573,6 milyon ton
Elbistan MTA Sahasında 515 milyon ton
Eskişehir-Alpu Sahasında 1,453 milyar ton
Afyon-Dinar Sahasında 941.5 milyon ton
Amasya-Merzifon Sahasında 9.2 milyon ton
Malatya-Yazıhan Sahasında 17 milyon ton
Pınarhisar-Vize Sahasında 140 milyon ton
Konya-Ilgın Sahasında 30,6 milyon ton
Tekirdağ-Malkara Sahasında 676,4 ton
Muş-Merkez Sahası 400 milyon ton
Denizli-Çivril Sahası 7,5 milyon ton
Denizli-Çardak Sahası 44,2 milyon ton
Isparta-Şarkikaraağaç Sahasında 306,7 milyon ton
Tekirdağ-Malkara Sahasında 856,9 milyon ton
İstanbul-Silivri Sahasında 1,06 milyar ton
Kırklareli-Pınarhisar-Vize Sahasında 157,7 milyon ton
Afyon-Evciler-Dinar Sahasında 82,5 milyon ton
Ankara-Gölbaşı-Haymana Sahasında 15,3 milyon ton
Nevşehir-Hacıbektaş Sahasında 3,3 milyon ton
Amasya-Merzifon Sahasında 15,6 milyon
Aydın-Bozdoğan Sahasında 5,4 milyon ton
Denizli-Kale Sahasında 12,5 milyon ton
Çorum-Dodurga Sahasında 4,8 milyon ton
Edirne-Merkez-Süloğlu Sahasında 432,2 milyon ton
Edirne-Merkez-Meriç Sahasında 316 milyon ton
Çorum Boğazkale Sahasında 153,3 milyon
Kütahya-Merkez (Seyitömer) Sahasında 3,41 milyon ton
Buluculuğu Alınmayan Kaynak Sahaları
(Edirne, Tekirdağ, Burdur, Denizli, Malatya)
139,67 milyon ton
Afşin-Elbistan EÜAŞ Sahasında 1,3 milyar ton
Manisa-Soma TKİ Sahasında 205 milyon ton
Beypazarı-Çayırhan EÜAŞ Sahasında 153,3 milyon ton rezerv tespit edilmiştir.

Bu kapsamda;  2005-2022 yılları arasında yapılan çalışmalar sonucunda MTA sahalarında 10.25 milyar ton, Kurumlar Arası İşbirliği kapsamında yürütülen çalışmalarda da EÜAŞ ve TKİ sahalarında 1.658 milyar ton, olmak üzere ülkemiz linyit rezervleri toplam 11.91 milyar ton (%143 oranında) artırılmış ve özel sektöre ait sahalar ile birlikte 20.4 milyar tona ulaşmıştır.

Ülkemiz toplam dünya kömür rezervinin yaklaşık % 2.1’ ini içermektedir ve linyit açısından önemli bir yere sahiptir. Bununla birlikte linyitlerimizin %79 unun, 2500 kcal/kg ısıl değerin altında olması daha çok termik santrallerde kullanımını ön plana çıkartmıştır. Son yıllarda gerçekleştirilen yaklaşık 70,000.000 ton civarındaki üretimin % 85 i termik santrallerde tüketilmektedir. Yerli kömre dayalı termik santrallerimizin kurulu gücü 11.365 MW, ithal kömüre dayalı kurulu gücü 8.993 MW olmak zere toplam 20.000 MW olup bu güç toplam kurulu gücümüzün % 20,4 üne karşılık gelmektedir. Rezervleri belirlenen ve termik santral kurulabilecek özellikte olan linyit sahalarımız hızla devreye sokulması ve bilinenlere yeni ünitelerin ilavesi ile kurulu gücümüzün 20.000 MW daha arttırılması mümkün görülmektedir.

Türkiye'nin Önemli Linyit Havzaları ve Sahaları

KÖMÜR SAHALARI TOPLAM REZERV     (ton)
Afşin- Elbistan 4.642.340.000
Afşin — Elbistan (MTA) 515.000.000
Manisa-Soma 861.450.000
Adana-Tufanbeyli 429.549.000
Adıyaman-Gölbaşı 57.142.000
Bingöl — Karlıova 88.884.000
Ankara-Beypazarı 498.000.000
Afyon-Dinar-Dombayova 941.500.000
Bolu — Mengen 142.757.000
Muğla — Milas 750.214.000
Çankırı-Orta 123.165.000
Çanakkale — Çan 92.483.000
Kütahya-Tunçbilek 317.732.000
Kütahya-Seyitömer 198.666.000
Sivas — Kangal 202.607.000
Kütahya-Gediz 23.945.000
Tekirdağ-Çerkezköy 573.600.000
Tekirdağ-Malkara 1.533.300.000
Tekirdağ — Saray 141.175.000
Amasya-Yeniçeltek 19.791.000
Yozgat — Sorgun 13.206.000
Bolu — Göynük 43.454.000
Çorum-Dodurga 38.500.000
Konya-Karapınar 1.832.000.000
Konya(Beyşehir-Seydişehir) 348.000.000
Bolu (salıp.-Merkez) 98.000.000
İstanbul (Silivri) 1.100.000.000
Eskişehir (Alpu) 1.453.000.000
Eskişehir(Koyunağılı) 57.430.000
Muş-Merkez 400.000.000
Edirne 90.000.000
Bursa (Keleş — Orhaneli) 85.000.000
Balıkesir 34.000.000
Ankara (Gölbaşı) 48.000.000
Diğerleri 2.116.110.000
TOPLAM 20.210.000.000

Önemli Kömür Sahaları ve Potansiyel Kullanım Alanları

Bitümlü Şeyl Aramaları

Organik kayaçlar içinde önemli bir yeri olan bitümlü şeyl; organik çözücülerde çözünmeyen ve “kerojen”  adı verilen organik madde içeren, ince taneli ve genellikle laminalı bir yapıya sahip sadimanter kayaç olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemizde bitümlü şeyl etütleri MTA Enstitüsünün kurulmasıyla başlamış ve ilk yıllarda çalışmalar bütün Dünyada olduğu gibi sentetik petrol eldesi amacıyla sürdürülmüştür.

Bu amaçla; Beypazarı (Ankara), Seyitömer (Kütahya), Hatıldağ (Bolu), Himmetoğlu (Bolu), Mengen (Bolu), Ulukışla (Niğde), Bahçecik (Kocaeli), Burhaniye (Balıkesir), Beydili (Ankara), Dodurga (Çorum), Çeltek (Amasya),  sahalarında etütler Boyalı (Kastamonu), Demirci (Manisa), Ilısılık (Çankırı) Aspiras ( Kastamonu) sahalarında prospeksiyon çalışmaları yapılmış bu çalışmalar sonucunda ülkemizde 1,6 milyar ton bitümlü şeyl rezervi belirlenmiştir.

Asfaltit Aramaları

Asfaltit petrol kökenli katı bir yakıttır ve yüksek yumuşama noktasına sahip doğal asfalt benzeri bir maddedir. Asfaltit maddelerin yerleşimi petrolün göçüne neden olan; hidrostatik basınç, gaz basıncı, kapilarite, gravitasyon ve sıcaklık gibi etkenlerle ilgili olup bunun sonucu olarak hareket eden sıvı, yarı sıvı durumundaki asfalt, çeşitli kırık ve çatlakları izleyerek yüzeye kadar çıkabilir. Doğada bulunuş şekilleri çeşitli olan asfaltitin Ülkemizde Şırnak bölgesinde bulunuş şekli ise fay ve çatlak dolguları biçimindedir.

Asfaltitler teshinde, boya, vernik, oto lastiği, elektrik yalıtımı, batarya koruyucuları, genleştirilmiş kauçuk, zemin karoları, su geçirmez kablolar yapımlarında ve benzer çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

Genel Müdürlüğümüz tarafından Şırnak bölgesinde Asfaltit arama çalışmalarına 2019 yılı içerisinde yeniden başlanmış olup, çalışmalar devam etmektedir.