×

Karbonatitler

  Mehmet Ali YASTI     2023-07-11
Karbonatitler

Karbonatitler çoğunlukla %50’den fazla karbonat minerali içeren bileşime sahip magmatik veya sokulum kayacıdır. Mermer ile karıştırılabileceğinden, tanımlama yapabilmek için jeokimyasal veriye ihtiyaç duyulur. Karbonatitler genellikle alkali sokulum kompleksleri ile zonlanmış dolgular veya dayk, sil, breş ve damar şeklinde bulunurlar. Karbonatların (Kalsit, dolomit ve ankerit) ve silikat fazlarının (biyotit, piroksen, amfibol vd.) doğasına bağlı olarak alt sınıflara ayrılırlar (Pirajno, 2022). Her zaman özel bir yapı gösterip kıtasal rift-ilişkili tektonik sistemlerle ilgilidirler. Dünya oluşum tarihine baktığımızda Arkeen’den günümüze doğru karbonatitik sokulum aktivitesinde düzenli bir artış gözlemliyoruz.
Hemen hemen tüm karbonatit oluşumları ya sokulumlar şeklinde ya da sub-volkanik şekilde görülmektedir. Çünkü karbonatit lavlarının akışı düzensiz olup, atmosfer ile reaksiyona çok hızlı bir şekilde girerler. Tarih boyunca bilinen tek aktif karbonatit volkanı, Tanzanya’daki Ol Doinyo Lengai volkanıdır (Şekil 1). Dünyadaki en düşük sıcaklığa sahip (500°C-600°C) lavları püskürtmüştür. Lavı ise Nyerereite [Na2Ca(CO3)2] ve Gregoryite [(Na2K2Ca)CO3] minerallerinin baskın olduğu Natrokarbonatit (Na-K-Ca Karbonatit) yapısındadır.

PDF için tıklayınız